تعریف مفهومی و عملیاتی سازی سلامت معنوی: یک مطالعه روش شناختی

مقدمه: از زمان ورود مفهوم سلامت معنوی توسط موبرگ (1971م.) تاکنون تعاریف متعددی در مورد این مفهوم ارائه شده است و در روش سنجش آن نه در تحقیقات تجربی و نه در تعابیر متداول اتفاق نظری وجود نداشته است. هدف اصلی این مقاله ارائه یک تعریف جامع از سلامت معنوی و تعریف عملیاتی مؤلفه ها و شاخص ها و تحلیل مقیاس های سنجش سلامت معنوی براساس فرهنگ بومی ایران است. روش: این مطالعه بر مبنای یک رویکرد روش شناختی است. داده ها با روش اسنادی گردآوری شده است. برای تحلیل مفهومی داده ها از روش واکر و آوانت (2005م.) استفاده شده است. پس از گردآوری داده ها، فضای مفهوم واژه ای سلامت معنوی ترسیم شده و موقعیت کالبدی مؤلفه ها و شاخص های آن تعیین گردیده است. یافته ها: معنویت حالتی از بودن است لیکن سلامت معنوی حالتی از داشتن است. سلامت معنوی به برخورداری از حس پذیرش، احساسات مثبت، اخلاق و حس ارتباط متقابل مثبت با یک قدرت حاکم و برتر قدسی، دیگران و خود اطلاق می شود که طی یک فرآیند پویا و هماهنگ شناختی، عاطفی، کنشی و پیامدی شخصی حاصل می آید. شناخت معنوی، عواطف معنوی، کنش معنوی و ثمرات معنوی مؤلفه های اصلی سلامت معنوی اند. نتیجه گیری: سلامت معنوی آدمیان را بایستی برمبنای فرایندی از کنش متقابل انسان در جهان هستی و یک قدرت برتر و حاکم قدسی تعریف کرد. در سنجش سلامت معنوی افراد دیدگاه ما نسبت به سلامت معنوی نباید تحت بررسی واقع شود بلکه در این سنجش باید شناخت ها، کنش ها، عواطف و ثمرات شخصی افراد مورد بررسی قرار گیرد.